De emische en etische concepten werden voor het eerst in taalkundige termen gebruikt. De emic-visie heeft betrekking op een cultuur binnen een bepaalde context. Het houdt rekening met de interne nuttige handelingen van slechts één individu of cultuur. Het etische (etic) gezichtspunt bekijkt gedrag vanuit een extern perspectief. Het emische vanuit een lokaal perspectief. Op het eerste gezicht lijken het elkaars tegenpolen. We leggen in dit artikel uit welke verschillende betekenissen etic heeft en wanneer deze termen gebruikt worden.
Etisch perspectief
Een ethisch perspectief verwijst naar een psychologisch construct of proces dat universeel is, of waar is in alle culturen. Een ethisch perspectief probeert ontwikkelingsstadia tussen culturen te vergelijken op basis van overeenkomsten.
Culturele universalia zijn psychologische processen die in elke menselijke cultuur voorkomen en kenmerken omvatten zoals waarden en gedragswijzen. Enkele voorbeelden zijn:
- Taal en cognitie
- Groepslidmaatschap
- Ritueel
- Emoties
Wat betekent etic?
De vraag wat betekent etic kun je het best begrijpen als je kijkt naar normen, waarden en overtuigingen. Ze zijn allemaal diep met elkaar verbonden. Samen bieden ze een manier om cultuur te begrijpen. Hoe zit dat?
- De kleding die je nu draagt, kan onderzoekers van de toekomst bijvoorbeeld iets vertellen over de mode van vandaag.
- Normen zijn dingen die als normaal, gepast of gewoon worden beschouwd voor een bepaalde groep mensen. In onze westerse cultuur is het dragen van donkere kleding en een plechtige indruk normatief gedrag op een begrafenis.
- Waarden houden verband met de normen van een cultuur, maar zijn globaler en abstracter dan normen. Het voeren van de nationale vlag op een feestdag is een norm, maar het getuigt van patriottisme, wat een waarde is.
- Overtuigingen kunnen religieus of seculier zijn en kunnen betrekking hebben op elk aspect van het leven. Veel mensen geloven bijvoorbeeld dat hard werken de sleutel tot succes is. Terwijl in andere culturen je succes wordt bepaald door het lot.
Etic vs emic
De definitie van het etische perspectief is het perspectief van een buitenstaander die naar een cultuur kijkt zonder eraan deel te nemen, en vertrouwt op observatie in plaats van op participatie.
Het voordeel van deze aanpak is dat het gegevens uit de cultuur haalt en onderzoekers in staat stelt deze te analyseren. Waardoor een overzicht van de cultuur ontstaat zonder enige vooroordelen die zouden kunnen voortkomen uit directe interactie met de mensen.
Een negatief punt van deze aanpak is echter dat mensen de neiging hebben zich anders te gedragen wanneer ze worden geobserveerd, wat de nauwkeurigheid van observaties kan beïnvloeden. Bovendien zal het voor de onderzoeker moeilijker worden om toegang te krijgen tot privé- en belangrijke culturele momenten, omdat hij of zij als buitenstaander wordt gezien.
Etic in kinderpsychologie
De etische benadering kent dus een aantal potentiële valkuilen. We bespreken, ter illustratie de kinderpsychologie.
In theorie zou onderzoek in de kinderpsychologie en de psychiatrie waardenvrij zijn, juist omdat het perspectief van de onderzoeker buiten beeld zou blijven. In de praktijk blijkt echter dat wereldbeelden van onderzoekers en de aannames die ze bevatten een diepgaande invloed op onderzoek (Sonuga-Barke, 2011).
Vooral relevant hier is hun invloed op de definities van wat wordt beschouwd als normaal en abnormaal kindergedrag. Daarbij wordt ook vaak gekeken naar somatische kenmerken. Ook wordt de beeldvorming van typische en atypische ontwikkeling bij kinderen altijd meegenomen.
Echte objectiviteit onmogelijk
De misvatting van de waardevrije kinderpsychologie en psychiatrie heeft twee specifieke effecten op intercultureel onderzoek en praktijk. Ten eerste heeft het de neiging om het wereldbeeld van de wetenschapper-waarnemer te bevoorrechten boven dat van het waargenomene.
De dominantie van het westerse kinderpsychologie- en psychiatrieonderzoek is potentieel problematisch.
Dit is vooral zo wanneer het bepaalde culturele verhalen over de aard van geestelijke gezondheid en stoornissen voorrang geeft. Hierdoor ontstaat beïnvloeding. Omdat het westerse ontwikkelingsmodellen en aspecten van gezond kindergedrag promoot boven andere niet westerse vormen. Dit is vaak onbewust en automatisch van aard. Op deze manier vindt er bijvoorbeeld in het ene werelddeel minder snel een interventie plaats dan in het Europese deel.
Dit brengt het algemene gebrek aan zelfreflectie bij wetenschappers naar boven. Er heerst onwetendheid over de impact.
De emische benadering
De emische benadering wordt beschouwd als een tegengif voor de problemen van de etische methode. De focus verschuift naar pogingen om de wereld te begrijpen vanuit het culturele perspectief van de waargenomenen.
In de emische benadering is alle kennis lokaal en specifiek, en krijgt het gezichtspunt van de waarnemer geen hogere status dan dat van het waargenomene.
Een volbloed emic-aanpak zou een revolutie teweegbrengen in het onderzoek naar kinderen, psychologie en psychiatrie. Het zou zeker het risico van etnocentrisme aanpakken dat inherent is aan interculturele vergelijkingen.
Door dat te bereiken zou het echter ook het gedeelde referentiepunt wegnemen dat kwantitatieve interculturele vergelijking mogelijk maakt. De ene benadering kan dus eigenlijk niet zonder de tegenhanger.
Lees verder: